«Жұмысшы мамандықтар жылы» аясында. Санитариялық қауіпсіздіктің алдыңғы шебінде, халық денсаулығын қорғауда қажырлы еңбек етіп жүрген санитариялық дәрігерлердің тағдыры мен қызметі
Күнделікті өмірде денсаулығымыздың белгілері байқалмай тұрып оның қалай қалыптасатынын көп ойламаймыз. Әрбір стакан судың, май қорабының немесе зертханалық талдау нәтижесінің артында — жоғары кәсіби мамандардан құралған сенімді бақылау жүйесі тұр. Солардың бірі — Досжан Нұрғалиұлы, ҚР Президентінің Іс басқармасының Медициналық орталығы жанындағы Референс-зертханасының диоксиндер мен полихлорланған бифенилдерді анықтау зертханасының санитариялық дәрігері. Оның еңбегі — ұлттық санитариялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін маңызды, сонымен бірге көпшілікке көрінбейтін инфрақұрылымның ажырамас бөлігі.
Саналы таңдау: клиникалық медицинадан қоғамдық денсаулық сақтау жүйесіне
Түркістан облысы, Түлкібас ауданында туып-өскен Досжан мектепті аяқтаған соң Қарағанды мемлекеттік медицина университетіне түсіп, «Қоғамдық денсаулық сақтау» мамандығын таңдады. Бастан-ақ оны тек науқастарға арналған клиникалық көмек қана емес, халық денсаулығына кең көлемде ықпал ететін жүйелер қызықтырды.
«Маған бір адамның ғана емес, тұтас қоғамның денсаулығына әсер ету мүмкіндігі ерекше қызық болды. Қоғамдық денсаулық сақтау — бұл гигиена мен санитариялық-эпидемиологиялық бақылаудан бастап, аурулардың алдын алу механизмдерін қамтитын кешенді сала. Ол — тұрақты әрі мықты денсаулық сақтау жүйесінің берік негізі», — дейді Досжан.
Ол Қарағанды облысындағы Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті мен Ұлттық сараптама орталығында тәжірибелік дағдылар жинап, кейіннен кәсіби жолын өңірлік зертханаларда және қалалық емхананың алдын алу жүйесінде жалғастырды.
Көрінбейтінді көре алатын зертхана
Бүгінде Досжан Нұрғалиұлы Қазақстандағы жалғыз Диоксиндер мен полихлорланған бифенилдерді (ПХБ) анықтау зертханасында еңбек етеді. Бұл зертхана ҚР Президентінің Іс басқармасы Медициналық орталығының Референс-зертханаларының құрамына кіреді. Бұл зертхана – мекеменің сегіз мамандандырылған зертханасының бірі және адам денсаулығы мен экожүйеге аса қауіпті ластаушы заттарды анықтаумен айналысады.
«Диоксиндер мен ПХБ – адам ағзасында жинақталатын, гормоналды теңгерім мен иммунитетке әсер ететін тұрақты органикалық қосылыстар. Біз оларды су, азық-түлік пен қоршаған ортадан уақытында анықтап, адам денсаулығына қауіп төндірмес үшін шара қолданамыз», – дейді ол.
Молекулалармен есептелетін жауапкершілік
Зертханадағы жұмыс заманауи аналитикалық техниканың көмегімен жүргізіледі — оның ішінде жоғары дәлдіктегі детекторы бар газды хроматография мен масс-спектрометрия (ГХ-МС), сондай-ақ автоматтандырылған сынама дайындау жүйесі пайдаланылады. Әрбір кезеңде әдістемелік нұсқауларды, стандарттар мен халықаралық протоколдарды қатаң сақтау қажет.
«Мұнда қате жіберуге болмайды. Біздің нәтижелер санитариялық қызметтердің шешіміне, өнімдердің қауіпсіздігіне және санитариялық нормаларды түзетуге әсер етеді. Бұл – жоғары деңгейдегі жауапкершілік, дәлдікпен басталып, қауіпсіздікпен аяқталады»
Талдау – бұл қорғаныс
Клиникалық-диагностикалық зертханалар нақты науқастарға бағытталса, диоксиндерді анықтау зертханасының қызметі халықтың денсаулығын жалпы деңгейде қорғауға бағытталған. Бұл зардаптарды емдеу емес, оларды алдын алу деген сөз.
«Біз бір ғана затты анықтау арқылы, бүкіл өңірдің болашақтағы қауіп-қатерін алдын ала тоқтатуға болатын жердеміз. Референс-зертхананың қызметі – ұлттық масштабтағы алдын алу жүйесінің маңызды бөлігі. Бұл – дабыл соғылардан бұрын іске қосылатын берік қалқан»
Мамандық туралы маңызды әңгіме
Досжанның сөзімен айтсақ, «еңбекқорлық пен қолданбалы мамандықтардың мәртебесі сыртқы көрсеткішпен емес, қоғамға тигізетін нақты игілігімен өлшенуі тиіс».
«Мен үшін елдің денсаулығына әсер ететін үдерістің бір бөлшегі болу маңызды. Санитария – жай қағазбастылық емес, ол білім мен технологияларға негізделген, тәуекелдерді терең түсінумен көрініс табатын күнделікті жүйелі қорғау. Бұл туралы, әсіресе жас мамандарға айту өте қажет», – дейді ол.
Жолын енді ғана бастамақшы болған жастарға
«Егер өзіме кәсіби сапарымның басында кеңес берер болсам, былай айтатын едім: тоқтама, табандылықпен алға жүр. Мамандығыңды көпшілік түсінбейді деп қорықпа. Сенің еңбегің – адамдардың бейбіт, тыныш өмір сүруіне арналған. Жұмысың еленбей қалса, бұл – сен дұрыс бағытта екеніңнің белгісі»
Ұлт денсаулығын қорғаған мамандық
Досжан Нұрғалиұлының тағдыры — даңғой уәделерге емес, нақтылық пен зертханалық талдауға сенген, халықтың назарынан тыс қалып, бірақ ел қауіпсіздігін өз жүрегінің түбінде ұстаған маманның тарихы. Ол — көлеңкеде жүрсе де, қоғамның тыныштығы мен тепе-теңдігін сақтап тұрған ерекше еңбек адамы.
Өйткені оның мамандығы — көзге көрінбейтін, басқа мамандық алмастыра алмайтын, ұлттың тірегіне айналған қалқан.
