ҚР Цифлық даму министрлігінің Ақпараттық қауіпсіздік комитеті киберқауіпсіздік мәселелері бойынша жыл сайынғы зерттеу нәтижелерін жариялады. Еліміз бойынша 3 айда жүргізілген социологиялық сауалнамаға барлығы 11 371 адам қатысты, деп хабарлайды ҚР ЦДИАӨМ баспасөз қызметі.
Зерттеу нәтижесінде халықтың ақпараттық қауіпсіздікке (киберқауіпсіздікке) төнетін қауіптер туралы хабардар болу деңгейі 80,4% құрайтыны анықталды. Респонденттердің 90,52%-ы әлеуметтік желілерді пайдалану кезінде жеке ақпаратты қорғау туралы мәлімет алатыны мәлім болды. Зерттеу қорытындысы бойынша Ақпараттық қауіпсіздік комитеті (АҚК) балаларды киберқауіптерден қорғау бойынша ата-аналарға арналған ұсынымдарды жариялады.
Бүгінгі таңда кибербуллинг балалардың қауіпсіздігі үшін өте өзекті мәселе болып отыр. Интернет балалар мен жасөспірімдер арасында кездесетін кибербуллинг мәселесін туғызады. Мұндай жағдайларда ата-аналарға баланың интернетте уақыт өткізгеннен кейінгі нашар көңіл-күйіне, баланың мазасыздану немесе қозу, агрессия немесе ашулану жағдайына назар аудару ұсынылады, мұндай кезде балада әдеттен тыс жасырын мінез-құлық пайда болады, әсіресе бұндай кезде Интернетте қажетсіз ақпаратты пайдаланып, жиі ақша сұрайды.
Ата-аналар балаларын киберқауіптерден қорғау үшін қандай шаралар қабылдауы керек (ата-аналарға арналған ұсынымтар):
- Жасөспірімдердің қатысуымен интернетке кірудің үй ережелерінің тізімін жасаңыз және оны сөзсіз орындауды талап етіңіз. Балаңызбен тыйым салынған сайттардың тізімін («қара тізім»), интернеттегі жұмыс уақытын, интернеттегі байланыс нұсқаулығын (соның ішінде чаттарда) талқылаңыз.
- Интернет желісіне қосылған компьютер ортақ бөлмеде болуы керек.
- Интернеттегі достары туралы балалармен сөйлесуді ұмытпаңыз, олар шынайы өмірдегі достар туралы сөйлесетіндей бос емес. Бұл адамдардың таныс екеніне көз жеткізу үшін балалар жедел хабар алмасу қызметтері арқылы байланысатын адамдар туралы сұраңыз.
- Қажет емес мазмұнды блоктау құралдарын стандартты ата-ана бақылауына қосымша ретінде пайдаланыңыз.
- Сіздің балаларыңыз қандай чаттарды қолданатынын білуіңіз керек. Модераторлық чаттарды пайдалануды ынталандырыңыз және балалардың жеке режимде сөйлеспеуін талап етіңіз.
- Балаңыздың интернетті пайдалануын үнемі бақылаңыз. Бұл оның жеке кеңістігін бұзу емес, сақтық шарасы және сіздің ата-анаңыздың жауапкершілігі мен қамқорлығының көрінісі.
Балаларды киберқауіптерден қорғау үшін ата-аналарға интернетті пайдалану уақытын шектеу, әртүрлі желілерде қарайтын мазмұнын бақылау, Интернеттегі ықтимал қауіптерді талқылау және балаларға олар негативті контент туралы ресурс модераторына шағымдана алатынын түсіндіру ұсынылады.
Балалар мен жасөспірімдердің Интернетке кіруін қалай шектеуге болады:
- Балаларды электрондық пошта, чаттар, жедел хабар алмасу жүйелері, тіркеу формалары, жеке профильдер ж әне онлайн конкурстарға тіркелу кезінде жеке ақпараттарын бермеуге үйретіңіз.
- Балаларды сіздің рұқсатынсыз бағдарламаларды жүктемеуге үйретіңіз. Оларға вирустарды немесе басқа қажетсіз бағдарламалық жасақтаманы кездейсоқ жүктеп алуы мүмкін екенін түсіндіріңіз.
- Балаңызды интернетке қатысты кез келген қауіп немесе алаңдаушылық туралы хабарлауға үйретіңіз. Балаларға, егер олар сізге өз қауіптері немесе алаңдаушылықтары туралы айтқан болса, олардың қауіпсіз екенін ескертіңіз.
- Оларға спамнан қорғануға көмектесіңіз. Жасөспірімдерге нақты электрондық пошта мекенжайын интернетте бермеуге, қажетсіз хаттарға жауап бермеуге ж әне арнайы пошта сүзгілерін қолдануға үйретіңіз.
- Балаларға ешбір жағдайда желіні бұзақылық жасау, өсек айту немесе басқа адамдарға қорқыту үшін пайдалануға болмайтынын түсіндіріңіз.
- Жасөспірімдермен онлайн құмар ойындарының қиындықтарын ж әне олардың ықтимал қаупін талқылаңыз. Балалар бұл ойындарды заң бойынша ойнай алмайтынын ескертіңіз.
