FinReview порталының сарапшылары 2020 жылғы ең ірі 50 салық төлеушіні атады. Олар мемлекет қазынасына 3,9 триллион теңге кіріс әкелген. Бұл 2019 жылмен салыстырғанда 32 пайызға аз.
2020 жылы әлем тап болған COVID-19 пандемиясы елдердің үкіметтерін эпидемиологиялық жағдайдың одан әрі нашарлауына жол бермеу үшін шұғыл түрде қосымша шаралар қабылдауға мәжбүр етті. Бұл халықтың ұтқырлығын шектеу, кәсіпорындарды қашықтан жұмыс істеуге ауыстыру немесе қашықтан жұмыс істей алмайтын компаниялардың қызметін толығымен тоқтата тұру.
Қабылданған шаралар жалпы экономикалық ахуалмен жиынтығында әлемдік экономиканың өсу қарқынына теріс әсерін тигізді, сондай-ақ бүкіл әлем бойынша көптеген компаниялардың қызметін жүргізу үшін қиындықтар туғызды. Қабылданған шектеу шаралары аясында бизнестің өмір сүруіне мүмкіндік беру үшін бірқатар елдер шұғыл салық жеңілдіктерін енгізуді жариялады.
Қазақстан кәсіпорындарды қолдау үшін қандай жеңілдіктер енгізді және олардың бюджетке салықтық түсімдерге қалай әсер еткенін талдаушылар талдады FinReview.info.
Ұлттық экономика салық жеңілдіктеріне байланысты ЖІӨ-нің 1% -1,3% жоғалтады
Қазақстанда шағын және орта бизнесті қолдау бойынша бірқатар шаралар енгізілді, олар пандемия кезінде кәсіпкерлікті дамытуға түрткі болды. Бұл салықтық ынталандыру, арзандатылған кредиттер мен мерзімін ұзарту, әкімшілік жүктемені азайту, бизнес-ахуалды жақсарту, бизнес мәселелерін жедел шешу. Мысалы, ШОБ субъектілері жарты жылға экономиканың зардап шеккен салалары бойынша еңбекақы төлеу қорынан салықтар мен төлемдерден босатылды және жыл соңына дейін әлеуметтік төлемдер, оның ішінде зейнетақы жарналары мен МӘМС бойынша босатылды.
Алайда, 700 мыңнан астам кәсіпкерлік субъектілерін қамтыған бұл шаралар ЖІӨ-нің 1% -1,3% мөлшеріндегі салық түсімдерінің олқылықтарына алып келді.
2020 жылы Қазақстанның салық түсімдері 7,1% – ға қысқарды
Өткен жылы мемлекеттік бюджет 8,6 трлн теңгеге толықты. 2019 жылмен салыстырғанда олардың көлемі 655,3 млрд теңгеге төмендеді.
Бұл ретте салықтардың 46% – ын қалыптастыратын елу ірі салық төлеушілерге 3,9 трлн теңге төленді, бұл 2019 жылға қарағанда 32,3% – ға аз. Яғни Үкіметтің енгізілген ынталандыру шаралары тиімді және елдегі кәсіпкерліктің өсуін қамтамасыз етеді.
2020 жылы негізгі соманы дәстүрлі түрде мұнай және ілеспе газ өндірумен айналысатын кәсіпорындар бюджетке алып келді, олар біздің рейтингіміздің 50 жолының 19-на орналасты. Олардың үлесіне елу ірі салық төлеушілердің барлық төлемдерінің 59% – ы немесе 2,3 трлн теңге тиесілі болды. Өткен кезеңмен салыстырғанда осы компаниялар төлеген салық көлемі рекордтық 46,6% – ға төмендеді.
Мұнай секторына металлургия келеді, оның салық түсімдерінің жалпы көлеміндегі үлесі 12,5% немесе 493,3 млрд теңгені құрады.
Әрі қарай рейтингке темекі саласы кіреді, оған үш ірі өкіл қатысады. Олар 271,5 млрд теңге салық төледі.
Бюджетті 200,9 млрд теңгеге толықтырған тау-кен өндіру өнеркәсібі және карьерлерді қазу компаниясының салық төлемдері бойынша ең ірі төрт саласының соңында тұр. Рейтингке сондай-ақ мұнай өңдеу саласының, телекоммуникацияның, банк секторының, логистиканың, спирттік ішімдіктер өндірісінің, инженерияның өкілдері кірді.
